روایتی ژرف از «برای نگار» و بانوی ترکمن، زلیخا عادلی
نگاهی تحلیلی به مستندی درباره هویت، زنانگی و تولید فرهنگی
در روزگاری که تصویر زن در رسانه‌ها اغلب در دو قطب اغراق و انکار گرفتار شده، مستند «برای نگار» با نگاهی اصیل و انسانی، روایتی کم‌نظیر از قدرت زنانه، فرهنگ بومی و اقتصاد مقاوم محلی به مخاطب عرضه می‌کند. این مستند که به کارگردانی علی احمدی و تهیه‌کنندگی محمدجواد رئیسی ساخته شده، ما را به دل ترکمن‌صحرا می‌برد؛ به جایی که زنی به نام زلیخا عادلی با تار و پود فرش، جهانی تازه می‌بافد.
زلیخا عادلی فقط یک زن روستایی نیست؛ او تجسم پایداری، خلاقیت و مسئولیت‌پذیری در برابر خانواده و جامعه است. از دل محدودیت‌های جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی، کارگاهی راه می‌اندازد که به مرور نه‌تنها محلی برای تولید فرش ترکمن، بلکه پناهگاهی فرهنگی و اجتماعی برای زنان منطقه می‌شود. آنچه «برای نگار» را از سایر مستندهای پرتره‌محور متمایز می‌کند، نگاهی بی‌واسطه، ساده و در عین حال ژرف به شخصیت اوست. این مستند نه در پی قهرمان‌سازی ساختگی‌ست، نه در دام ترحم یا سانتی‌مانتالیسم می‌افتد. زلیخا عادلی در قاب دوربین، همان‌گونه که هست ظاهر می‌شود: انسانی پرشور، سخت‌کوش و الهام‌بخش.
نام مستند، «برای نگار»، اشاره‌ای شاعرانه دارد به انتقال یک میراث. «نگار» می‌تواند دختر زلیخا باشد، می‌تواند نمادی از نسل آینده، یا هر مخاطب خاموشی که اکنون باید صدایی بشنود. مستندساز با انتخاب این عنوان، ذهن بیننده را از اکنون به آینده می‌برد؛ از قالی‌ای که امروز بافته می‌شود، به روایتی که قرار است فردا روایت شود.
ساختار مستند نیز با دقت و سادگی طراحی شده. استفاده‌ی هوشمندانه از موسیقی بومی، بافت طبیعی تصاویر، و دوربین ناظری که دخالت نمی‌کند اما عمیقاً حضور دارد، به اثر عمقی انسانی بخشیده است. این اثر، بیش از آنکه صرفاً گزارشی از موفقیت یک زن باشد، مستندی است درباره معنا. درباره اینکه چگونه کار می‌تواند تبدیل به کنش فرهنگی شود. چگونه زنان، حتی در دورافتاده‌ترین نقاط، می‌توانند نه فقط در اقتصاد، بلکه در بازتعریف هویت فرهنگی نقش ایفا کنند.
در گفت‌وگو با علی احمدی، او می‌گوید دغدغه‌اش «روایت زندگی‌هایی‌ست که معمولا شنیده نمی‌شوند». و «برای نگار» دقیقاً همین است: صدایی برای بی‌صداها، تصویری برای آن‌هایی که در متن زندگی، به حاشیه رانده شده‌اند.
در جهانی که روایت‌ها درگیر کلیشه‌اند، «برای نگار» دعوتی‌ست به دیدن دوباره. به بازشناسی زن نه به عنوان قربانی، بلکه به عنوان کنش‌گر. زلیخا عادلی نه تنها فرش می‌بافد، بلکه رویا می‌بافد. و این مستند، آن رویا را برای ما به تصویر می‌کشد.
